Olej palmowy łączy z plastikiem jedno – jest po prostu wszędzie i w dzisiejszym świecie niestety trudno przed nim uciec. W jaki sposób olej palmowy, a raczej jego produkcja, wpływa na środowisko i co z tym wspólnego mają orangutany?
W JAKICH PRODUKTACH JEST OLEJ PALMOWY?
Znajdziemy go w naszych lodówkach, łazienkach, kosmetyczkach, a już najwięcej go na sklepowych półkach na działach spożywczych. Olej palmowy wykorzystuje się nie tylko do produkcji słodyczy, margaryny, chipsów czy ciastek, ale także biopaliw, szamponów do włosów czy peelingów do ciała.
Przeczytałam masę publikacji na temat oleju palmowego i postaram się przybliżyć Wam jego związek z degradacją naszej planety. W tekście zawarłam także cytaty niektórych źródeł, takich jak WWF, czy Greenpeace. (Na dole tekstu pełna lista).
Olej palmowy zrewolucjonizował głównie przemysł spożywczy, ponieważ jest tańszy, wydajniejszy i łatwiejszy w uprawie niż inne tłuszcze roślinne. Globalnie zapewnia on 40% światowego zapotrzebowania na oleje roślinne. Jeśli na etykiecie w składzie nie widzicie nazwy „olej palmowy”, może również kryć się on pod nazwą takich substancji jak: tłuszcze CBE i CBS, emulgator E471, mirystynian izopropylu, kwas palmitynowy, stearynian glicerolu, stearynian sorbitolu, alkohol cetylowy, palmitynian askorbilu, octan tokoferylu, alkohol stearylowy, alkohol oleilowy i oktyldodekanol, oleinian i stearynian sorbitolu czy palmitynian etyloheksylu.
W wyniku rafinacji (oczyszczania z substancji szkodliwych i nadania odpowiednich właściwości) olej palmowy staje się twardą masą w kolorze białym lub żółtawym. Rafinowana odmiana króluje na sklepowych półkach, która według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywości jest niekorzystna. Obróbka pozbawia olej palmowy wartości odżywczych.
SKĄD JEST OLEJ PALMOWY I JAKIE MA SKUTKI DLA NASZEJ PLANETY JEGO PRODUKCJA?
Palma olejowa, zwana też olejnikiem gwinejskim to jedna z najbardziej wydajnych roślin oleistych. Dlatego uprawiana jest na masową skalę głównie w Azji Południowo – Wschodniej. 85% światowej produkcji zlokalizowane jest w dwóch państwach – Indonezji (54%) i Malezji (31%). Dlaczego na świecie panuje hejt na olej palmowy i co do tego mają orangutany? Otóż by stworzyć plantacje palmy olejowej wycina się setki tysięcy lasów tropikalnych (w Malezji, na Borneo, są najstarsze lasy tropikalne świata, podobnie jak Amazonia to „płuca Ziemi”).
- źródło: www.wwf.pl
25 orangutanów umiera każdego dnia na rzecz produkcji oleju palmowego
Degradacja środowiska, to nie tylko karczowanie roślin i gleby, ale niszczenie całych ekosystemów lasów deszczowych. To narażanie na śmierć, a nawet wyginięcie wielu gatunków zwierząt. Najbardziej namacalnym dowodem jest wymierająca populacja orangutanów. Według raportu Greenpeace każdego dnia umiera 25 orangutanów na rzecz produkcji oleju palmowego. Tylko na Borneo zginęło 100 tysięcy orangutanów w ciągu ostatnich 20 lat.
„Trzeba zdać sobie sprawę, że produkcja oleju palmowego wiąże się z wielopoziomową przemocą. Po pierwsze w stosunku do zwierząt, głównie orangutanów i słoni. Tysiące zwierząt traci życie, zostaje rannych, młode zabierane są do niewoli, o życie części z nich heroicznie walczą organizacje pozarządowe. Niszczone są ich naturalne siedliska. Szacuje się, że 80% naturalnych habitatów orangutanów zostało już zniszczonych. Po drugie w stosunku do całej planety. Wycina się tysiące kilometrów kwadratowych lasów deszczowych. To jest skandaliczne w obliczu tego, że zaczynamy nie mieć czym oddychać w związku z nadmierną emisją CO2. Po trzecie – ludzie. Produkcja oleju palmowego wiąże się często z wyzyskiem ludzi i łamaniem praw człowieka.” – mówi Karolina Kuszlewicz – prawniczka, autorka bloga „W imieniu zwierząt i przyrody – głosem adwokata”, rzeczniczka ds. ochrony zwierząt w Polskim Towarzystwie Etycznym.
Na problem i jego konsekwencje trzeba spojrzeć szerzej i wybiec w – niestety już niedaleką – przyszłość. „Zostało nam 8 lat do osiągnięcia bardzo niebezpiecznego poziomu 1,5 stopnia Celsjusza więcej na Ziemi i 25 lat do tragicznych 2 stopni. Potrzeba mnóstwo zmian na każdym niemal polu. To m.in. likwidacja plastiku, oleju palmowego i oszczędność wody w przemyśle. Specjaliści namawiają na krótsze prysznice czy przejście na dietę wegetariańską. Czekają nas kolosalne migracje, bo za kilkadziesiąt lat Afryka i Bliski Wschód nie będą nadawały się do życia. Planeta to naczynie połączone. Albo będziemy żyli w przebudowanym od podstaw eko świecie albo – jak mówią klimatolodzy i fizycy atmosfery – dotrzemy nad krawędź i zaczniemy spadać.” – apeluje Magdalena Raczkowska – Kazek – reporterka TVN24, specjalizująca się w zagadnieniach związanych z ekologią.
CZY ISTNIEJE JAKIEŚ ROZWIĄZANIE?
Na stronie WWF czytam:
„Zastąpienie oleju palmowego rodzimymi olejami – rzepakowym czy słonecznikowym oznaczałoby mniejsze szkody dla różnorodności biologicznej na świecie, ale przy obecnym popycie na produkty zawierające oleje roślinne nie ma wystarczającej powierzchni do ich uprawiania. Potrzebowalibyśmy cztery razy więcej terenów pod uprawy. Co więcej, całkowite zastąpienie oleju palmowego w Polsce innym olejem roślinnym wiązałoby się ze zwiększonymi emisjami dwutlenku węgla.”
Zwariuję. Znów mam poczucie błędnego koła, w którym tkwi cała ludzkość. Budzi się we mnie bezsilność.
„Całkowita rezygnacja z oleju palmowego, czy próba zastąpienia go innymi olejami, jest nieuzasadniona ekonomicznie, ale też środowiskowo. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest certyfikacja upraw tego surowca, aby jego produkcja miała zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ na światową różnorodność biologiczną, a także zmianę klimatu.”
ZRÓWNOWAŻONA PRODUKCJA OLEJU PALMOWEGO
NIE SŁYSZAŁAM, ŻEBY W MEDIACH MÓWIŁO SIĘ O TYM, ŻE…
…w czerwcu tego roku powstała Polska Koalicja ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego (PKZOP) i podpisali ją liderzy na polskim rynku z branży spożywczej, kosmetycznej, chemicznej. Posiadanie certyfikatu RSPO (Roundtable for Sustainable Palm Oil) przez daną firmę oznacza, że w swojej produkcji wykorzystuje ona tylko olej palmowy pochodzącego ze zrównoważonych upraw. Celem koalicji PKZOP zaprzestanie degradowania środowiska i karczowania lasów tropikalnych, na rzecz plantacji palmy olejowej. Koalicja deklaruje, że będzie dążyć do osiągnięcia 100% zrównoważonego oleju palmowego w Polsce, najpóźniej do 2023 roku.
„Plantacje, którym przyznaje się certyfikat RSPO nie doprowadzają do wylesiania, a co za tym idzie do utraty siedlisk dzikich zwierząt. Jednocześnie gwarantują godne warunki pracy dla lokalnych społeczności.” – pisze portalspozywczy.pl
Na stronie internetowej jednego z producentów czytam: “Certyfikat RSPO uzyskują tylko takie uprawy, które w żaden sposób nie niszczą ekosystemów, a ponadto ich właściciele aktywnie działają na rzecz ochrony lasów tropikalnych, rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt i roślin, zasobów wodnych w pobliżu plantacji oraz lokalnej ludności. Certyfikacji podlega cały proces produkcji oleju palmowego: sposób prowadzenia plantacji olejowca gwinejskiego, selekcja owoców i sposoby ich przetwarzania, wykorzystywanie oleju. Taki olej jest całkowicie wolny od GMO, ponieważ nie jest produkowany z roślin modyfikowanych genetycznie.”
CO MOŻESZ ZROBIĆ JAKO KONSUMENT?
Najlepiej spożywać świeże i nieprzetworzone produkty. W dodatku oczywiście najrozsądniej ograniczyć chipsy, przekąski czy słodycze. A jeśli już mamy ochotę na słodkości i to te które zawierają olej palmowy, to dobrze czytać etykiety i sprawdzać, który producent ma certyfikat RSPO. Na ten moment do koalicji przystąpiły m.in. Carrefour, Nestle, Wedel, Ferrero, Unilever. Tu znów kłania się moje ulubione słowo “świadomość”.
- źródło: www.wwf.pl
Tematy ekologiczne krążące wokół emisji gazów, produkcji oleju palmowego czy mięsa są dla wielu niewygodne. Idealnie pokazała to sytuacja w Brazylii. Amazonia płonęła przez trzy tygodnie, a rząd brazylijski milczał. Sprawa wypłynęła na światło dzienne dopiero po wielu dniach i to w social mediach. Dopiero wówczas nastąpiła fala poruszenia na całym świecie, a to zmusiło polityków do przerwania milczenia. Jeśli w Polsce koncerny podpisują dokument, w którym gwarantują, że są świadome jak niezrównoważona produkcja oleju palmowego zabija naszą planetę, to chciałabym wierzyć że stoi za tym dobra wola…
ŹRÓDŁA:
www.pap.pl (Polska Agencja Prasowa)
rozmowy z ekspertami
